Ο Μαγικός Αυλός είναι μια μασωνική όπερα. Πρόκειται για το τελευταίο αριστούργημα του αδ:. Wolfgang Amadeus Mozart, ο οποίος έγραψε την μουσική, ενώ το αρχικό libretto έγραψε ο επίσης μυημένος και ανάδοχος του Mozart εις τον ελευθεροτεκτονισμό Emanuel Schikaneder. Αμφότεροι ήσαν μυημένοι στην συμβολική στ:. "Αγαθοεργία" της Βιέννης. Βάση του libretto αποτέλεσε και μια μελέτη με τίτλο «Τα Μυστήρια της Αιγύπτου» του βαρόνου Ignaz von Born, Σεβ:. της στ:. «Αληθινή Ομόνοια» και φίλο του Mozart. Πρεμιέρα έκανε στις 30 Σεπτεμβρίου του 1791, δυο μήνες πριν από τον θάνατο του μεγάλου συνθέτη.
Η ιστορία ακολουθεί την διαδρομή των δύο βασικών πρωταγωνιστών (δηλαδή του πρίγκηπα Tamino και της Pamina) σε ένα ταξίδι πνευματικής εξέλιξης. Στην αρχή της όπερας οι δύο αυτοί χαρακτήρες θα υποβληθούν σε μια σειρά από δοκιμασίες για να φτάσουν στην μύηση. Από την άλλη πλευρά ο Papageno και η μετέπειτα συντροφός του Papagena (που συμβολίζουν τον αμύητο κόσμο) θα υποβληθούν σε μικρότερες δοκιμασίες, αλλά θα αποτύχουν.
Η ιστορία ακολουθεί την διαδρομή των δύο βασικών πρωταγωνιστών (δηλαδή του πρίγκηπα Tamino και της Pamina) σε ένα ταξίδι πνευματικής εξέλιξης. Στην αρχή της όπερας οι δύο αυτοί χαρακτήρες θα υποβληθούν σε μια σειρά από δοκιμασίες για να φτάσουν στην μύηση. Από την άλλη πλευρά ο Papageno και η μετέπειτα συντροφός του Papagena (που συμβολίζουν τον αμύητο κόσμο) θα υποβληθούν σε μικρότερες δοκιμασίες, αλλά θα αποτύχουν.
Το σκηνικό εκτυλίσεται σε ένα άγριο, ορεινό περιβάλλον με τον Tamino να καταδιώκεται από ένα ερπετό. Χάνει τις αισθήσεις του, ένας συμβολικός θάνατος, μια πρόβα για την τελική μύηση σύμφωνα με τα αρχαία Μεγάλα Μυστήρια. Ο υποψήφιος εχοντας ανακτήσει το επίπεδο της συνείδησης, έχοντας λάβει άμεση γνώση της διαδικασίας της κάθαρσης της ψυχής από το φθαρτό σώμα, μόνο τότε μπορεί να είναι υποψήφιος προς μύηση.
Ακολουθεί η παρέμβαση τριών κεκαλυμμένων γυναικών (αγγελιοφόρων της Βασίλισας της Νύχτας που συμβολίζει τον σκοταδισμό και εύχεται με διαστρεβλώσεις και δεισιδαιμονίες να καταστρέψει το οικοδόμημα του ναού) οι οποίες σκοτώνουν το τέρας. Εισέρχεται ο Papageno ο οποίος προσπαθεί να παρουσιάσει ως δικό του έργο την διάσωση του πρίγκηπα. Θα γίνει όμως αντιληπτός και θα τιμωρηθεί από τις 3 αγγελιοφόρους, οι οποίες θα τοποθετήσουν μια κλειδαριά στο στόμα του. Ο Tamino υπόσχεται να απελευθερώσει την κόρη της Βασίλισας Pamina, την οποία έχουν απαγάγει. Οι 3 γυναίκες του δίνουν ένα μαγικό αυλό και στον Papageno ένα σετ μαγικά κουδούνια, ως βοήθεια στην αποστολή τους.
Αργότερα ο πρίγκηπας, υπο την καθοδήγηση 3 αγοριών, βρίσκεται μπροστά σε 3 ναούς: τον Ναό της Σοφίας (στο κέντρο), τον Ναό της Λογικής (δεξιά) και τον Ναό της Φύσης (αριστερά). Εκει θα λάβει γνώση ότι ο Sarastro δεν είναι ο κακόβουλος άνθρωπος που του είχαν πει. Η μουσική από τον μαγικό αυλό του Tamino θα γοητεύσει και θα ηρεμήσει τα άγρια θηρία (δηλαδή τα πάθη) που τον προσεγγίζουν. Εκεί θα βρει τον Papageno μαζί με την Pamina. Θα τους καταδιώξει ο Monostatos (ένας άθλιος Μαυριτάνος ο οποίος εποφθαλμιά την Pamina) όμως ο ήχος από τα μαγικά κουδούνια του Papageno θα τον αναγκάσει να τραπεί σε φυγή.
Στη συνέχεια ο Sarastro (σημειώσατε παρακαλώ την ομοιότητα του ονόματος με το Zoroaster ή Zarathustra) εισέρχεται με την ακολουθία του. «Ω Ίσις και Όσιρις» ακούγεται από την χορωδία. Αφού τιμωρήσει τον Μαυριτάνο για τα αδικήματα τα οποία διέπραξε θα χωρίσει Tamino από την Pamina, έτσι ώστε ο καθένας μόνος του να δοκιμαστεί και να θριαμβεύσει. Ο Tamino και ο Papageno οδηγούνται στην κρύπτη του ναού όπου υποβάλονται σε μια σειρά από πειρασμούς και θα πρέπει να υπερισχύσουν υπό το κράτος της σιγής. Ο Tamino τα καταφέρνει, όμως ο Papageno είναι αδύνατο να υπακούσει.
Εν τω μεταξύ, η Βασίλισα της Νύχτας δίνει στην Pamina ένα στιλέτο για να δολοφονήσει τον Sarastro. Ο Monostatos προσπαθεί να αποπλανήσει την Pamina, αρπάζει το στιλέτο και την απειλεί με αυτό. Εμφανίζεται όμως ο Sarastro και ο άθλιος τρέπεται για ακόμη μια φορά σε φυγή. Η Pamina ξεπερνά την απόγνωσή της και πάει να συναντήσει τον Tamino. Καθώς ο Papageno παραμένει προσκολλημένος σε υλικές απολαύσεις ο Sarastro του δίνει για συντροφιά μια όμοιά του: την Papagena. Τελικά, στην κρύπτη του ναού, ο Tamino μαζί με την Pamina περνούν την δοκιμασία των Φλογών και του Ύδατος: είναι πλέον άξιος να κερδίσει την αγαπημένη του. Οι δυνάμεις του Σκότους έχουν εξαφανιστεί.
Τι σημαίνουν όμως όλα αυτά; Η σημασία τους είναι πολύ μεγαλύτερη για εμάς από ότι για τους αμυήτους. Παντού στην όπερα βρίσκεται ο αριθμός 3. Με 3 συγχορδίες ξεκινά η ουβερτούρα, 3 γυναίκες, 3 αγόρια, 3 δοκιμασίες, 3 ναοί καθώς και 3 υφέσεις στην κύρια τονικότητα του έργου. Τα 3 αγόρια που οδηγούν τον πρίγκηπα προς τους ναούς τον συμβουλεύουν να είναι ακλόνητος, υπομονετικός και εχέμυθος. Επίσης, προ της μυήσεως οι ιερείς ερωτούν τον Sarastro εάν ο υποψήφιος έχει αρετή, εάν έχει εχεμύθεια και εάν είναι φιλεύσπλαχνος.
Ασφαλώς γίνεται αναφορά στην μεταλλαγή του χαρακτήρα από το ακατέργαστο υλικό προς τον διαφωτισμό, σε αυτήν την ίδια τη διαδικασία της ωρίμανσης. Ο Tamino έπρεπε αρχικά να δοκιμαστεί για το κουράγιο του, τις ανθρώπινες αξίες του και την διαίσθηση. Σε αυτό το σημείο εξετάσθηκαν τα κίνητρα του υποψηφίου προς μύηση. Τελικά, πέτυχε τον στόχο του και ενώθηκε με την Pamina, η οποία έχοντας περάσει κι αυτή τις δικές της δοκιμασίες, είδε επίσης το Φως. Ίσως αυτοί οι 2 χαρακτήρες συμβολίζουν τις διάφορες πλευρές της ανθρώπινης φύσης, σε ένα έργο το οποίο διαδραματίζεται μέσα στον καθένα από εμάς.
Το ερπετό το οποίο καταδιώκει τον Tamino δεν είναι άλλο από το βιβλικό ερπετό το οποίο έβαλε σε πειρασμό τον Αδάμ και την Εύα να φάνε τον καρπό από το Δέντρο της Γνώσης του Καλού και του Κακού, έτσι ώστε να αποκτήσουν επίγνωση και άρα να έχουν πλέον τη δυνατότητα να επιλέξουν τον δικό τους τρόπο σκέψης, τον δικό τους τρόπο ζωής.
Επιπλέον, ο Μαγικός Αυλός ως έργο που έχει σαν αφετηρία την υψηλότερη φύση του ανθρώπου αποτελεί πύλη εισόδου προς στα μυστήρια του κόσμου. Ο Sarastro ως Αρχιερέας και Μέγας Ιεροφάντης είναι ο μυητής και ο αποκαλυπτής των Μυστηρίων. Ο Ιεροφάντης είναι βασικός ερμηνευτής της ιεράς γνώσης. Η επισημότητα και η ιεροπρέπεια στην σκηνή της μύησης μπροστά από την πυραμίδα δεν μπορούν παρά να ξυπνήσουν μέσα μας τις συναισθηματικές μεταβολές που βιώσαμε στην δική μας μύηση αδ:. μου. Όσο για τον «γάμο» του Tamino και της Pamina στο τέλος του έργου, αυτός συμβολίζει την ένωση του ανώτερου και του κατώτερου εαυτού σε κάθε ανθρώπινο ον, δηλαδή την τελειοποίηση.
Ο αυλός είναι μαγικός αδ:. μου υπο την έννοια ότι δημιουργεί μαγεία. Η Pamina θα αποκαλύψει τα της προέλευσης του αυλού στην διάρκεια του έργου. Αυτός δεν προέρχεται από την Βασίλισα της Νύχτας αλλά από τον σύζυγό αυτής, τέως Μέγα Ιεροφάντη (έναν «Βασιλιά-Ιερέα» που αναπολεί τον Ερμή τον Τρισμέγιστο) προκάτοχο του Sarastro.
Ακολουθεί η παρέμβαση τριών κεκαλυμμένων γυναικών (αγγελιοφόρων της Βασίλισας της Νύχτας που συμβολίζει τον σκοταδισμό και εύχεται με διαστρεβλώσεις και δεισιδαιμονίες να καταστρέψει το οικοδόμημα του ναού) οι οποίες σκοτώνουν το τέρας. Εισέρχεται ο Papageno ο οποίος προσπαθεί να παρουσιάσει ως δικό του έργο την διάσωση του πρίγκηπα. Θα γίνει όμως αντιληπτός και θα τιμωρηθεί από τις 3 αγγελιοφόρους, οι οποίες θα τοποθετήσουν μια κλειδαριά στο στόμα του. Ο Tamino υπόσχεται να απελευθερώσει την κόρη της Βασίλισας Pamina, την οποία έχουν απαγάγει. Οι 3 γυναίκες του δίνουν ένα μαγικό αυλό και στον Papageno ένα σετ μαγικά κουδούνια, ως βοήθεια στην αποστολή τους.
Αργότερα ο πρίγκηπας, υπο την καθοδήγηση 3 αγοριών, βρίσκεται μπροστά σε 3 ναούς: τον Ναό της Σοφίας (στο κέντρο), τον Ναό της Λογικής (δεξιά) και τον Ναό της Φύσης (αριστερά). Εκει θα λάβει γνώση ότι ο Sarastro δεν είναι ο κακόβουλος άνθρωπος που του είχαν πει. Η μουσική από τον μαγικό αυλό του Tamino θα γοητεύσει και θα ηρεμήσει τα άγρια θηρία (δηλαδή τα πάθη) που τον προσεγγίζουν. Εκεί θα βρει τον Papageno μαζί με την Pamina. Θα τους καταδιώξει ο Monostatos (ένας άθλιος Μαυριτάνος ο οποίος εποφθαλμιά την Pamina) όμως ο ήχος από τα μαγικά κουδούνια του Papageno θα τον αναγκάσει να τραπεί σε φυγή.
Στη συνέχεια ο Sarastro (σημειώσατε παρακαλώ την ομοιότητα του ονόματος με το Zoroaster ή Zarathustra) εισέρχεται με την ακολουθία του. «Ω Ίσις και Όσιρις» ακούγεται από την χορωδία. Αφού τιμωρήσει τον Μαυριτάνο για τα αδικήματα τα οποία διέπραξε θα χωρίσει Tamino από την Pamina, έτσι ώστε ο καθένας μόνος του να δοκιμαστεί και να θριαμβεύσει. Ο Tamino και ο Papageno οδηγούνται στην κρύπτη του ναού όπου υποβάλονται σε μια σειρά από πειρασμούς και θα πρέπει να υπερισχύσουν υπό το κράτος της σιγής. Ο Tamino τα καταφέρνει, όμως ο Papageno είναι αδύνατο να υπακούσει.
Εν τω μεταξύ, η Βασίλισα της Νύχτας δίνει στην Pamina ένα στιλέτο για να δολοφονήσει τον Sarastro. Ο Monostatos προσπαθεί να αποπλανήσει την Pamina, αρπάζει το στιλέτο και την απειλεί με αυτό. Εμφανίζεται όμως ο Sarastro και ο άθλιος τρέπεται για ακόμη μια φορά σε φυγή. Η Pamina ξεπερνά την απόγνωσή της και πάει να συναντήσει τον Tamino. Καθώς ο Papageno παραμένει προσκολλημένος σε υλικές απολαύσεις ο Sarastro του δίνει για συντροφιά μια όμοιά του: την Papagena. Τελικά, στην κρύπτη του ναού, ο Tamino μαζί με την Pamina περνούν την δοκιμασία των Φλογών και του Ύδατος: είναι πλέον άξιος να κερδίσει την αγαπημένη του. Οι δυνάμεις του Σκότους έχουν εξαφανιστεί.
Τι σημαίνουν όμως όλα αυτά; Η σημασία τους είναι πολύ μεγαλύτερη για εμάς από ότι για τους αμυήτους. Παντού στην όπερα βρίσκεται ο αριθμός 3. Με 3 συγχορδίες ξεκινά η ουβερτούρα, 3 γυναίκες, 3 αγόρια, 3 δοκιμασίες, 3 ναοί καθώς και 3 υφέσεις στην κύρια τονικότητα του έργου. Τα 3 αγόρια που οδηγούν τον πρίγκηπα προς τους ναούς τον συμβουλεύουν να είναι ακλόνητος, υπομονετικός και εχέμυθος. Επίσης, προ της μυήσεως οι ιερείς ερωτούν τον Sarastro εάν ο υποψήφιος έχει αρετή, εάν έχει εχεμύθεια και εάν είναι φιλεύσπλαχνος.
Ασφαλώς γίνεται αναφορά στην μεταλλαγή του χαρακτήρα από το ακατέργαστο υλικό προς τον διαφωτισμό, σε αυτήν την ίδια τη διαδικασία της ωρίμανσης. Ο Tamino έπρεπε αρχικά να δοκιμαστεί για το κουράγιο του, τις ανθρώπινες αξίες του και την διαίσθηση. Σε αυτό το σημείο εξετάσθηκαν τα κίνητρα του υποψηφίου προς μύηση. Τελικά, πέτυχε τον στόχο του και ενώθηκε με την Pamina, η οποία έχοντας περάσει κι αυτή τις δικές της δοκιμασίες, είδε επίσης το Φως. Ίσως αυτοί οι 2 χαρακτήρες συμβολίζουν τις διάφορες πλευρές της ανθρώπινης φύσης, σε ένα έργο το οποίο διαδραματίζεται μέσα στον καθένα από εμάς.
Το ερπετό το οποίο καταδιώκει τον Tamino δεν είναι άλλο από το βιβλικό ερπετό το οποίο έβαλε σε πειρασμό τον Αδάμ και την Εύα να φάνε τον καρπό από το Δέντρο της Γνώσης του Καλού και του Κακού, έτσι ώστε να αποκτήσουν επίγνωση και άρα να έχουν πλέον τη δυνατότητα να επιλέξουν τον δικό τους τρόπο σκέψης, τον δικό τους τρόπο ζωής.
Επιπλέον, ο Μαγικός Αυλός ως έργο που έχει σαν αφετηρία την υψηλότερη φύση του ανθρώπου αποτελεί πύλη εισόδου προς στα μυστήρια του κόσμου. Ο Sarastro ως Αρχιερέας και Μέγας Ιεροφάντης είναι ο μυητής και ο αποκαλυπτής των Μυστηρίων. Ο Ιεροφάντης είναι βασικός ερμηνευτής της ιεράς γνώσης. Η επισημότητα και η ιεροπρέπεια στην σκηνή της μύησης μπροστά από την πυραμίδα δεν μπορούν παρά να ξυπνήσουν μέσα μας τις συναισθηματικές μεταβολές που βιώσαμε στην δική μας μύηση αδ:. μου. Όσο για τον «γάμο» του Tamino και της Pamina στο τέλος του έργου, αυτός συμβολίζει την ένωση του ανώτερου και του κατώτερου εαυτού σε κάθε ανθρώπινο ον, δηλαδή την τελειοποίηση.
Ο αυλός είναι μαγικός αδ:. μου υπο την έννοια ότι δημιουργεί μαγεία. Η Pamina θα αποκαλύψει τα της προέλευσης του αυλού στην διάρκεια του έργου. Αυτός δεν προέρχεται από την Βασίλισα της Νύχτας αλλά από τον σύζυγό αυτής, τέως Μέγα Ιεροφάντη (έναν «Βασιλιά-Ιερέα» που αναπολεί τον Ερμή τον Τρισμέγιστο) προκάτοχο του Sarastro.
Η επίδραση της όπερας αυτής πάνω μας συμπληρώνεται από την μεγαλειώδη μουσική του αδ:. Mozart, η οποία δεν ακολούθησε απλώς αλλά διαμόρφωσε το libretto καθώς και από την σκηνική διακόσμηση. Έχει υποστηριχθεί πως οι μασωνικοί συμβολισμοί του έργου δεν περιορίζονται μόνο στο λιμπρέτο, αλλά διαπνέουν επίσης τη μουσική του, αναγνωρίζοντας έτσι ως συνειδητή επιλογή τον αριθμό των προσώπων που χρησιμοποίησε ο αδ:. Mozart ή ακόμα τους ρυθμούς, τα μέτρα των σκηνών και τις τονικότητες. Το αποτέλεσμα είναι η ανάπτυξη μιας ενδόμυχης σχέσης μεταξύ του θεατή και του έργου, σχέση η οποία εν προκειμένω με καθοδήγησε στο να αποτυπώσω και να προσπαθήσω να σας μεταφέρω τον «δικό μου» μαγικό αυλό.
Με την ευκαιρία μιας επίσκεψης στο Βερολίνο, επισκεφτηκα την Wannensee που εκεινη την ημερα παιζόταν σε open festival ο Αμυγικός Αυλός. Ήταν καλοκαιρι του 2011.
Με την ευκαιρία μιας επίσκεψης στο Βερολίνο, επισκεφτηκα την Wannensee που εκεινη την ημερα παιζόταν σε open festival ο Αμυγικός Αυλός. Ήταν καλοκαιρι του 2011.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου