Τετάρτη 30 Νοεμβρίου 2016

Ο Χιραμικός Μύθος και η Σύνδεσή του με το Ναό του Σολομώντος


Ο Ιστορικός και ο Μυστικιστικός Χιράμ Αβίφ (Hiram Abif) θα μπορούσε να ήταν και ο τίτλος του κειμένου. Ο Χιραμικός αυτός μύθος είναι το βασικό θέμα στη μυητική τεκτονική διαδικασία. Ο μύθος του Χιράμ Αβίφ (Χ.Α.) είναι τόσο σημαντικός, που η εξιστόρησή του δε σταματά σε φιλοσοφικό επίπεδο, αλλά συνεχίζεται και στο συμβολισμό. Εκεί, όπου ο Ναίτης Ιππότης επιφορτίζεται να διαφυλάττει τα «Άγια των Αγίων», τους θησαυρούς, τα ιερά σκεύη και όλα τα πολύτιμα αντικείμενα του Ναού του Σολόμωντος (N.Σ.). Πράξη καθαρά συμβολική, αφού η πρακτική αξία του μύθου είναι η συνεχής ανέλιξη της πνευματικότητάς του.

Ο τεκτονικός Ναός είναι, σύμφωνα με όλες τις πηγές και όλους τους συγγραφείς του Τεκτονισμού, συμβολική αναφορά στο Ναό του Σολόμωντος. Κατ΄ επέκταση, ο χιραμικός μύθος σχετίζεται με τα τεκτονικά τυπικά. Από ιστορικής άποψης, ο μύθος δε χρησιμοποιείτο στην αρχική εμφάνιση του Τεκτονισμού (1717), παρά μερικά χρόνια αργότερα (1730) και έκτοτε αποτελεί βασικό συστατικό του τυπικού του. Μέχρι σήμερα έχουν αποδοθεί στο μύθο πλήθος ερμηνειών, που σύμφωνα με τον Μακέυ, οι περισσότερες εξ αυτών δεν είναι αυθεντικές και έχουν μάλλον συμβολικό χαρακτήρα. Ανατρέχοντας απλά στο Διαδίκτυο, μπορεί κάποιος να συλλέξει πάνω από 1000 εγγραφές στο συγκεκριμένο θέμα κυρίως στην αγγλοσαξονική βιβλιογραφία. Φανταστείτε επομένως, πόσο ελλοχεύει ο κίνδυνος της απομάκρυνσης (ή και της παραπληροφόρησης) εφόσον οι περισσότεροι συγγραφείς διεκατέχονται από γενική άγνοια ή υποκειμενική έμπνευση και λιγότεροι κουβαλούν στοιχεία κρίσης, κουλτούρας και εμπειριών. Για να αποφύγω το παραπάνω ολίσθημα, θα αναφερθώ σε ιστορικά στοιχεία του μύθου (ας πούμε ο ιστορικός Χιράμ) και θα προσπαθήσω να τα συγκρίνω με εκείνα των τεκτονικών τυπικών (ας πούμε ο μυστικιστικός Χ.Α.). Σε αυτά τα στοιχεία θέλω να προβληματιστώ και ελπίζω και εσείς, συνδυάζοντας τη διμορφική φύση του μύθου, ιστορική και συμβολική.

Από ιστορικής άπόψης, τα στοιχεία τα οποία έχουμε στη διάθεσή μας και προέρχονται κυρίως από τη Βίβλο είναι τα εξής:

1. Η Βίβλος δεν αναφέρει το όνομα Χ.Α., αλλά Χιράμ εκ Τύρου, υιόν γυναικός χήρας, καταγόμενη από τη φυλή του Νεφθαλίμ ή των Δαν.

2. Ο Χιράμ δεν ήταν αρχιτέκτων παρά μόνο άριστος γνώστης της τέχνης του ορειχάλκου και λιγότερο της τέχνης του λίθου. Στο 1ο Βιβλίο των Βασιλέων, vii, 14, αναφέρεται ότι ήταν «πλήρους σοφίας και αντίληψης και ιδιαίτερα επιδέξιος στην κατεργασία του ορειχάλκου». Στο 2ο Βιβλίο των Χρονικών, ii,14, ο πατέρας του, περιγράφεται σαν «επιδέξιος στην κατεργασία του χρυσού, του ασημιού, του μπρούντζου, του σίδερου, της πέτρας και του ξύλου, του λινού, με χρώματα μώβ, μπλε και κόκκινο, επίσης επιδέξιος επιγραφοποιός». Έτσι, φαίνεται ότι ο πατέρας του Χιράμ, που ήταν από την Τύρο, ήταν γλύπτης και χειροτέχνης-διακοσμητής. Ο Χιράμ ακολούθησε το επάγγελμα του πατέρα του και έγινε κι αυτός πολύ καλός τεχνίτης. Γι’ αυτό και ο συνονόματός του βασιλιάς της Τύρου (King Hiram) αναφέρει ότι είναι «επιδέξιος άνθρωπος, γεμάτος κατανόηση» (στίχος 13). Αναφέρεται επίσης στo Χιράμ λέγοντας ότι «αυτός ο άνθρωπος ήταν επιδέξιος σε όλες τις εργασίες, αλλά η κύρια δεξιοτεχνία του ήταν στην κατεργασία του χρυσού, του ασημιού και του μπρούτζου και έκανε όλες τις μηχανικές εργασίες στο Ναό σύμφωνα με την επιθυμία του Σολομώντα» («Αρχαιότητες» βιβλίο VIII, κεφάλαιο III, 4).

3. Όταν ο Χιράμ αφίχθηκε στην Ιερουσαλήμ, ο Ναός είχε σχεδόν ανοικοδομηθεί. Απέμεναν μόνο οι μεταλλικές επεξεργασίες σε χρυσό, άργυρο και ορείχαλκο, του οποίου Βασιλιά Σολόμωντα οι τεχνίτες, την τέχνη δε γνώριζαν. Ας δούμε αυτές τις «μηχανικές εργασίες», που εκτέλεσε ο Χιράμ. Τις αναφέρει η Βίβλος. Στο Βιβλίο 10 των Βασιλέων, vii, παρατίθεται ένας πλήρης κατάλογος και περιγραφή τους μαζί με όλες τις εργασίες που έκανε στο Ναό ο Χιράμ: (α) Οι δύο μπρούτζινες κολώνες (Ιαχίν και Μποάζ) και τα στοιχεία διακόσμησής τους, (β) η λειωμένη θάλασσα από μπρούτζο με 12 βόδια από κάτω, (γ) 10 μπρούτζινους νεροχύτες με τις βάσεις τους καθώς και πολλά δοχεία, γάντζους και άλλα αντικείμενα που χρησιμοποιούνταν στις θυσίες, (δ) είδη από ατόφιο χρυσό: 10 κηροπήγια στολισμένα με λουλούδια, για το βωμό, αντικείμενα για το ιερό και τις πόρτες κλπ. Όλα τα παραπάνω ήσαν φτιαγμένα από ανοιχτόχρωμο μπρούτζο, σε γύψινα καλούπια, στις πεδιάδες του Ιορδάνη, ανάμεσα στη Σουκώθ και τη Γιαρεντάθα (2o Βιβλίο Χρονικών, iv, 10 Βιβλίο Βασιλέων, vii. 45, 46). Σουκώθ σημαίνει «παραπήγματα» και ονομάστηκε έτσι επειδή ο Ιακώβ έκτισε εκεί μια κατοικία και «παραπήγματα για τα ζώα του» (Γένεση xxxiii, 17). Οι δύο πόλεις βρίσκονταν 50 τουλάχιστον μίλια σε ευθεία γραμμή ΒΑ της Ιερουσαλήμ, πέρα από τον Ιορδάνη. Η Γιαρεντάθα βρίσκεται ακόμη βορειότερα από τη Σουκώθ. Επομένως, η περιγραφή «ανάμεσα στη Σουκώθ και τη Γιαρεντάθα» δηλώνει ότι η περιοχή όπου βρισκόντουσαν τα χυτήρια ορείχαλκου και όπου έγινε ο μπρούτζος ήσαν ακόμα μακρύτερα από την Ιερουσαλήμ. Οι λεπτομέρειες των συγκεκριμένων στοιχείων μπορούν να μας βοηθήσουν σε συγκριτικές μελέτες και στην αντιδιαστολή μύθου και ιστορίας.

4. Μετά την ολοκλήρωση του Ναού, ο Χιράμ επέστρεψε στην πατρίδα του σώος και αβλαβής.

Είναι αλήθεια ότι μέχρις ενός σημείου η ζωή και η συμπεριφορά (από τη μια πλευρά) του ιστορικού προσώπου Χιράμ (και από την άλλη) του μυστικιστικού Χιράμ Αβίφ διαφέρουν σε πολλά σημαντικά σημεία.

Α. Ο μυστικιστικός Χιράμ Αβίφ εμφανίζεται στην τεκτονική παράδοση σαν Αρχιτέκτονας που σχεδιάζει το Ναό και επιβλέπει το κτίσιμό του. (Θυμηθείτε! ο ιστορικός Χιράμ δεν ήταν καν αρχιτέκτονας κι ούτε ασχολήθηκε με τα σχέδια του Ναού. Αυτά, μαζί με όλες τις διαστάσεις, είχαν, σύμφωνα με τις ιερές γραφές (Χρονικά 2, iii), θεία προέλευση. Σαν τέτοια δεν θα μπορούσαν να αλλάξουν ούτε κατ’ ελάχιστο).

Β. Ο μυστικιστικός Χιράμ Αβίφ επόπτευε των εργατών του καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Στις μελέτες του Dr. Oliver και ιδιαίτερα στο έργο του “Dictionary of Symbolical Masonery” γίνεται μία λεπτομερής αναφορά στη «παλιά τεκτονική προφορική παράδοση» που περιγράφει στιγμή προς στιγμή την καθημερινή ρουτίνα του Χιράμ Αβίφ ως εξής: …όταν ο ήλιος ανέτελλε, συνήθιζε να εισέρχεται εντός του Ναού και να προσεύχεται ζητών την ευλογία δια το έργον. Το αυτό έπραττε και κατά τη δύση και αφού τελείωναν οι εργάτες το έργο τους. Τίθεται επομένως το ερώτημα, πώς ο ίδιος ο Χιράμ επέβλεπε και τις εργασίες στα χυτήρια για την κατασκευή των καλουπιών (αφού μόνο εκεί βρισκόταν ο απαραίτητος γύψος) όσο και για τη χύτευση και την κατασκευή των χειροτεχνημάτων. Αφού η απόσταση Ιερουσαλήμ-Σουκώθ είναι σε ευθεία γραμμή πάνω από 50 μίλια, η πραγματική απόσταση είναι σημαντικά μεγαλύτερη που μεταφράζεται σε όρους εκείνης της εποχής, σε ταξίδι 2 ημερών. Ως εκ τούτου θα ήταν φύσει αδύνατον να βρίσκεται 3 φορές την ημέρα, κατά την παράδοση, στο Ναό και ταυτόχρονα να παρίσταται στη χύτευση 50 μίλια μακριά.

Γ. Ο μυστικιστικός Χιράμ Αβίφ παρουσιάζεται στην τεκτονική παράδοση να πεθαίνει ξαφνικά, πριν την ολοκλήρωση του Ναού, στη μέση κυριολεκτικά των εργασιών, εγκαταλείποντας πολλά σχέδιά του ημιτελή. Η παράδοση αναφέρει ότι την κρίσιμη μέρα ο Χιράμ Αβίφ αποσύρθηκε, ως συνήθως, την μεσημβρία «και δεν επέστρεψε ζωντανός». Δε θα μιλήσουμε εδώ για το θάνατό του, τον οποίο όλοι οι Διδάσκαλοι έχουμε γευτεί. Θα αναφέρω μόνο, ότι το μνημείο που στήθηκε στη μνήμη του ήταν κάτι το πολύ ιδιαίτερο, από μαύρο και άσπρο μάρμαρο, πάνω σε σχέδια του Μεγάλου Φύλακα με βάση τις αυστηρότερες τεκτονικές αρχές. Αντίθετα, ο ιστορικός Χιράμ, όπως αναφέρεται επακριβώς στις ιερές γραφές, έζησε και ολοκλήρωσε όλες τις εργασίες τις σχετικές με το Ναό.

Από τα παραπάνω στοιχεία μπορούμε να καταλήξουμε στις εξής ερμηνείες:

1. Ο τεκτονικός Ναός είναι συμβολισμός ταυτόχρονος και αναπόφευκτος του ουρανού και της γης. Σαν φυσική συνέπεια εξάγεται ο τρίπτυχος χαρακτήρας του: (α) Είναι μέρος της πραγματικής ιστορίας του κτισίματος του Ναού του Σολομώντος, (β) είναι η συμβολική περιγραφή του ουρανού και της γης και (γ) μέσα από ένα σύνολο αλληγορικών και αστρονομικών συμβόλων αποτελεί παρακαταθήκη ενός υψηλού κώδικα ηθικής. Επομένως, έχει τριπλή υπόσταση: Ιστορική, Επιστημονική και Ηθική.

2. Στις δύο λοιπόν αυτές διαστάσεις, την ουράνια και την επίγεια, ο Χ.Α. εμφανίζεται τόσο σαν αυθεντική όσο και σαν μυστικιστική προσωπικότητα. Δεν είναι μόνο ο επιδέξιος τεχνίτης που διορίστηκε από τον Βασιλιά Σολομώντα για να κτίσει και διακοσμήσει το Ναό. Είναι επίσης μία ύπαρξη που συμβολίζει τον Ήλιο ο οποίος με την μαγνητική του δύναμη ανυψώνει την Βασιλική Αψίδα στον ουρανό για να κοσμήσει την ουράνια και τη γήινη σφαίρα. Γι' αυτό το λόγο το όνομα του Χ.Α. έχει και διπλή σημασία, που αντιπροσωπεύει τη διμορφία του χαρακτήρα του.

3.Από την ιστορία φαίνεται ότι ο ιστορικός Χιράμ δεν ήταν ο αρχιτέκτων που σχεδίασε και κατασκεύασε τον ναό. Σύμφωνα με τις ιερές γραφές, τόσο τα σχέδια του Ναού όσο και η συνολική επίβλεψη κατευθύνθηκαν από το χέρι του Μεγάλου Αρχιτέκτονα του Σύμπαντος.

4. Διδασκόμαστε ότι ο μυστικιστικός Χ.Α. της τεκτονικής παράδοσης, πριν τελειώσει η κατασκευή του Ναού είχε έναν αιφνίδιο θάνατο, οι λεπτομέρειες του οποίου είναι γνωστές σ’ όλους τους αδελφούς. Εάν κάτι τέτοιο είχε συμβεί στον ιστορικό Χιράμ, η σημασία ενός τέτοιου τραγικού γεγονότος στην πορεία των εργασιών κατασκευής του Ναού θα είχε αναμφίβολα καταγραφεί είτε στους Βασιλείς είτε στα Χρονικά είτε σε μεταγενέστερους συγγραφείς. Αντίθετα και στους Βασιλείς και στα Χρονικά αναφέρεται ότι ο ιστορικός Χιράμ έζησε και ολοκλήρωσε το έργο του. Διαβάζουμε στο 2ο Βιβλίο Χρονικών , iv, «Έτσι, ο Χιράμ τελείωσε τις εργασίες που είχε να κάνει για τον Βασιλιά Σολομώντα για τον Οίκο του Κυρίου». Εάν επομένως ο ιστορικός Χιράμ δε θανατώθηκε πριν τελειώσει το έργο του, τότε είναι ο Μυστικιστικός Χ.Α. –που συμβολίζει τον Ήλιο- αυτός που είχε το δραματικό πεπρωμένο πριν τελειώσει το Συμβολικό Ναό.

5. Αφού τέλειωσε ο Ναός, αναφέρεται, ότι ο Σολόμωντας έκανε μία κατοικία γι’ αυτόν, που ήταν, όπως ο Ναός, θαυμάσια διακοσμημένη με χρυσό, ασήμι και ξύλο. Στα Χρονικά γίνεται λεπτομερής αναφορά σε ένα θρόνο από ελεφαντόδοντο, διακοσμημένο με μορφές λιονταριών. Το κτίσιμο και η διακόσμηση αυτής της κατοικίας διήρκεσε 13 χρόνια μετά το τελείωμα του Ναού. (1ο Βιβλίο Βασιλέων, vii, 1). Αν προσέξουμε θα δούμε ότι τα 7 χρόνια που διήρκεσε το κτίσιμο του Ναού και τα 13 χρόνια του κτισίματος της κατοικίας φτάνουν τα 20 χρόνια για την διάρκεια των οποίων ο βασιλιάς της Τύρου (King Hiram) είχε δανείσει με συμβόλαιο στον Σολομώντα υλικά και τεχνίτες μεταξύ των οποίων και το Χ.Α. (1ο Βιβλίο Βασιλέων, v, 2ο Βιβλίο Χρονικών, ii, 1ο Βιβλίο Βασιλέων, ix, 10

Πιστεύω, ότι η σημερινή μου ομιλία δεν αντιστρατεύεται τον Τεκτονικό Μύθο που θέλει να προβάλλεται και ιστορικά αληθινός. Προσπάθησα να θέσω μερικά μόνο ερωτήματα και να καταλήξω στο εξής συμπέρασμα: αν, θεωρήσουμε το Μύθο στη διμορφική του φύση, ιστορική και συμβολική, θα δούμε τότε ότι το πρίσμα της αλληγορίας διαθλά το παραπλανητικό φως της ιστορικής αμφιβολίας και δείχνει το Μύθο όπως αυτός δημιουργήθηκε, γήινος και ουράνιος.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου